Student-led change is een belangrijk principe in het Eco-Schools programma. Leerlingen staan voorop en hun ideeën moeten leidend zijn voor verduurzaming. Maar vervolgens is het natuurlijk ook belangrijk om hun inzet organisatorisch in goede banen te leiden. Hoe zorg je voor een goede balans tussen die twee? Hoeksch Lyceum heeft daar voor hen een goede weg in gevonden, als Eco-School van de maand vertellen ze hierover.

Hoe geven jullie ruimte aan ‘student-led change’?

‘’Wij vinden het belangrijk dat leerlingen iets doen vanuit hun eigen interesses. Daardoor kiezen de leerlingen altijd zelf hun eigen verduurzamingsproject en stellen de leerlingen ook zelf de groepjes samen.

Alhoewel we zoveel mogelijk volgens het principe student-led-change willen werken, hebben we ook gemerkt dat dat niet altijd mogelijk is. De groepjes leggen daarom hun plannen voor en de projectleiders bewaken de uitvoerbaarheid en zorgen dat de continuïteit en kwaliteit wordt gewaarborgd.

Het is echter wel de bedoeling dat de leerlingen zelf zoveel mogelijk proberen uit te zoeken, maar we zijn ons er ook van bewust dat dit soms te lang kan duren en ten koste gaat van het hands-on principe, waardoor de interesse afneemt. In dat geval sturen de projectleiders de groep zodat de leerlingen hun project kunnen concretiseren.

Het principe dat we nu toepassen lijkt erg goed te werken! Verschillende projecten beginnen goed vorm te krijgen en leerlingen blijven enorm enthousiast.’’

Hoe zorgen jullie er praktisch voor dat de leerlingen ook ondersteund worden door de rest van het team?

‘’Binnen de school hebben we de mogelijkheid om tijdens een ‘flex-uur’ af te kunnen spreken. De leerlingen kunnen zich voor het Eco-uur inschrijven. Zolang de cijfers het toelaten, gaat dit Eco-uur voor een regulier lesuur, waardoor leerlingen eigenlijk altijd aanwezig kunnen zijn. Eenmaal per twee weken komen we “verplicht” bij elkaar en bespreekt elk groepje hun projecten met de projectleider en met andere groepjes. De leerlingen zijn verder vrij om aan hun project te werken, hoewel veel leerlingen er ook tijdens tussenuren of thuis mee bezig zijn. Alhoewel het door ons genoemde ‘Eco-uur’ erg chaotisch is, is het ook altijd erg gezellig!  Daarnaast kunnen de leerlingen altijd even afspreken met een projectleider als ze ergens vastlopen.

Verder bepalen de leerlingen best veel binnen het Eco-team en proberen wij dat te ondersteunen. Zo hebben ze een nieuwe naam (EcoMission) voor het Eco-team bedacht met een bijbehorend nieuw logo. Inmiddels hebben we ook hoodies met onze naam en logo, wat zorgt voor een trots gevoel en verbinding met het Eco-team. ‘’

Hoe betrekken jullie anderen binnen en buiten de school bij het Eco-Team?

‘’Binnen de school werken we nauw samen met ons TV-team. In het Hoeksch-TV kanaal dat te zien is op Youtube, proberen we elke maand een update te geven over de stand van zaken bij Eco-Schools. We hebben vooral gemerkt dat mondelinge reclame erg goed werkt, dus stimuleren we dat leerlingen af en toe een klasgenoot meenemen. Het is vooral belangrijk dat de leerlingen binnen het team enorm enthousiast zijn en blijven, want dat zorgt voor betere mondelinge reclame.

Verder hebben we bewust ingezet op kleine projecten die goed zichtbaar zijn voor iedereen (bijvoorbeeld prullenbakken verven zodat ze meer opvallen; statiegeld containers neerzetten; druivenranken aan de wand van de fietsenstalling plaatsen), waardoor iedereen binnen de school goed ziet waar we mee bezig zijn.

Buiten de school zijn we op dit moment vooral bezig met onze hovenier om ons schoolplein flink te verduurzamen. Dat zit nu nog in de ontwerpfase, maar we hopen dat dit schooljaar nog de eerste grote veranderingen zichtbaar worden. Hierbij gaan we ervan uit dat ons Eco-team actief bezig zal zijn met de renovatie. Daarnaast hebben we contact gehad met meerdere instanties (bijvoorbeeld Gemeente Hoeksche Waard en coöperatie Hoeksche Waard Duurzaam), maar deze projecten blijken vaak te complex of lastig uit te voeren vanwege onze eisen met betrekking tot veiligheid, dus daar valt nog wel wat te winnen.’’

Jullie werken nu met een succesvolle aanpak waar leerlingen op projectbasis zelf een activiteit bedenken en deze vervolgens pitchen aan een commissie. Waarom werkt dit goed?

‘’Als leerlingen hun eigen project bedenken, is het ook echt van henzelf en gaan ze er veel enthousiaster mee aan de slag. Ze bepalen hierin ook grotendeels hun eigen koers, wat het eigenaarschap bevordert. Hun project krijgt waarde/status als ze het moeten pitchen aan de commissie. Daarnaast moet het goed voorbereid zijn, omdat de leden van deze commissie (rector, hoofdconciërge en hoofd bedrijfsvoering) uiteindelijk beslissen of het project uitgevoerd kan worden en er eventueel geld voor vrijgemaakt wordt. Ik denk dat de combinatie van eigenaarschap en waarde een goede combinatie is om enthousiast aan het project te blijven werken.’’

Wat kunnen jullie andere Eco-Schools aanraden rondom deze werkwijze?

Dat is altijd lastig, want wat op de ene school werkt, hoeft niet per se op een andere school te werken. Toch denk ik dat een aantal zaken belangrijk zijn voor een succesvol, enthousiast en gezellig Eco-team:

• Een vast moment in het rooster. Dit geeft houvast, continuïteit en bevordert het groepsgevoel. Dit is het moment om elkaar te zien, alles even door te spreken met elkaar en -niet geheel onbelangrijk– een enorm ”chaotische les” ervan te maken. Volgens mij vinden de leerlingen het geweldig dat zo’n uur echt even anders is dan de andere uren.
• De begeleiders. Misschien een open deur, maar de begeleiders zijn enorm belangrijk voor de sfeer. We zijn eigenlijk altijd enthousiast, luisteren naar de leden en proberen altijd actief mee te denken zonder hun project “over te nemen”. Dit maakt dat de leerlingen zich gezien voelen en dat ze met iets bezig zijn dat echt nut heeft.
• Maak elk project waardevol. Dit kan op veel verschillende manieren. Naast de begeleiding, hebben wij ervoor gekozen om een extra element toe te voegen door de leerlingen hun project te laten pitchen naar de eerder genoemde commissie. Deze commissie geeft feedback en groen licht om te starten. Dat klinkt wat zwaar, maar deze bijeenkomsten zijn altijd erg leuk en geeft het project van de leerling meer cachet. Het is echt superleuk om de reacties van de leerlingen te zien als ze positieve feedback van de commissie ontvangen. Je ziet ze bijna letterlijk groeien!
• Goede communicatie met de conciërges. De conciërges zijn nauw betrokken bij de dagelijkse gang van zaken. Wij nemen elk project kort door met de conciërges om de mogelijke praktische knelpunten te bepalen. In veel projecten is hun hulp erg waardevol gebleken.